li manlèu - La caracoretour

Acouta sus soun bastoun, Gounflo-Anguielo gardavo li vaco. Dóu founs de la vastour de Camargo, pèr lis engano espandido, fin qu'i radèu souloumbrous de la Pinedo que coustejavon la mar, leissavo, eilalin, vira sa visto e l'escandihado dóu soulèu fasié parpeleja si pichots iue.

Lèu quatre ouro anavon toumba, mai n'avié pas cala la calourasso. En dessus dóu salanc grisas, uno oundado anavo e venié, uno flamejado, un risènt de l'èr, que se relargavo, perabas, dins de grand lono de mirage Sus la terro rasclado, i clavo di bèstio, un flourun de sau mountavo e s'espelissié. La secaresso regnavo. Entre-mitan li mato d'engano, à rode, la bolo grasihado s'espetavo, lis erbo palustro de la roubino roussejavon coume un blad madur e fasié de tèms que la calour avié esbegu o pourri sus lou pa•s lis aigo douço qu'i chavano, pèr passado, s'acampavon dins li trau.

Uno bèstio, ras, mourrejè, bramè d'aise, prenguè sa virado vers la mar.

- Oi, Tancredo ! Oi!

Gounflo-Anguielo s'abouleguè. Desfaguè si man e, quiha dins sis esclop, pèr vèire liuen, se bressè un moumen coume li toro. Mai tout anavo proun bèn. Escampihado, li bèstio manjavon enjusquo, alin, sus li raro dóu Clamadou; encaro poudien faire ansin mai d'uno ourasso. Siau, tourna, reprenguè mai sa tengudo, li maisso cougnado sus si dous poung, emé soun bastoun planta de galis, qu'à la flamour dóu salanc, oumbrejavo pèr sòu coume l'agu•o d'uno souleiero.

De chanço, ai, n'avien, se poudié bèn dire, li biòu que, d'aquesto ouro, batien vers lou Queilar pèr li fèsto d'estiéu. Gounflo-Anguielo, en souspirant, espinchè, à soun entour, l'espandido esterlo, se refigurè, dins un vira-d'iue, li prat fres à l'oumbrun di sause, li bouvau de cledat, li valat regounflant de l'aigo vivo, entre lou fourni fougous dis erbo eigassiero, qu'à sa cimo ié vènon chauma li parpaiolo.

I'avié mai de trento an que Gounflo-Anguielo anavo après la bouvino En vesènt sa carcasso mingro e lou coui menu que, pèr dessus lis espalo, manchavo sa closco esquichado, l'aurias pas di, segur, moula pèr aquéu trin de vidasso Mai, basto! coume lis autre, avié la passioun di bèstio. Enfant, deja, batié la Camargo, en se lougant, gardianoun dins li manado, encambant, pèr gràci, li vièi rafard; e jamai li plaço i'avien fauta, qu'aro gagnavo, pèr lou vièsti e lou manja, si dos pistolo pèr semano, sèns coumta, au fiéu de l'an, coume éu disié, li crèbis e li cop de bano.

Mai l'ome parlavo pas trop. S'estimavo mai soulet qu'en coumpagno de gardianaio. Toustèms, soun mourre amousteli, si pichots iue bourda d'anchoio l'avien fa badina dins li manado e, mai que d'un cop, pèr s'estrassa i vihado, se galejavo li moustacho de Gounflo-Anguielo, raso e pougnènto coume lou péu que soubro i creniero di cavalo, quand se soun escoumado pèr lou printèms. Se fuguèsse pas la secaresso, segur qu'en gardant sus lou Grand Radèu soun escarrado, se sarié regarda proun pèr urous. A cha uno li repassavo e li mai escartado ié semblavon, alin sus la raro, pas tant grosso que de catoun. Quàuqui pas davans, manjavo la Tancredo tant negrasso e la Caramèlo que saurejavo e la Galino que soun mourre de boucabèlo anavo e venié en chasco goulado; mai, Gràndi Santo! coume acò patissié de l'aigo e coume lou péu que mai, jour pèr jour, ié bourrejavo!

La Galino, tout d'uno, aubourè la tèsto e quàuqui vaco, à soun entour, quitèron tambèn de manja; enaurado de quauque espravant, uno doublenco se levè dóu rode à man gaucho, en troutejant.

Eu, d'aise, siblavo, sèns mai ié coumprendre, assajavo d'asserena lou bestiau :

- Huhu I Huhu ! La Liouno, en fasènt bada li narro, auroujo, tiravo braso en niflant.

- Mai de-que tron i'a ? Quauco-rèn brusiguè menu dins lis engano e, tant-lèu, coume viravo la tèsto, uno oumbrino escuro, ras d'éu, s'estirè pèr sòu.

Ero uno chato moureto, uno Caraco que l'avié pas ausido veni emé si pèd descaus, en gratant la sansouiro souplo; se bandiguè, à paquet, sus uno engano, fretè em' un revès de man si tempe brounsido e, quàsi emé lis iue barra, restè aqui sèns mai dire. Gounflo-Anguielo l'arregardavo. Lou mai se poudié avé sege an. Lou casot carrela, lou coutihoun rous de bourreto, fasien ressourti lou biais jouve e mervihous de soun cors. En gròssi coco crespelado, soun péu ié retoumbavo, amechourli, sus soun front. Uno Caraco, segur, d'aquéli que s'agandisson emé si rouloto i Santo, pèr li fèsto dóu mes de Mai; grano de manjanço emai d'arpian, se poudié bèn dire; mai aquelo, de-que diàussi, ansin, poudié veni querre, liuen di routo trafegado, au mitan di pa•s de biòu ?

Entre-aubourado sus si geinoun, faguè vèire la roubino e, anequelido, ié demandè :

- Dins aquéu grand valat, digas, i'a d'aigo pèr béure ?

Eu coumprenguè que n'en poudié plus. Espinchè mai si parpello si bouco mouvènto, tout lou carage que, pèr dessus lou mascarun de la raço, l'uscle dóu soulèu l'assournissié. Se courbè, pourgiguè soun flasque e, dóu tèms que, la tèsto à-rèire, glouto, s'abéuravo, Gounflo-Anguielo regardavo la vido regoula émé lou vin, dins lou sang de la Caraqueto.

Adeja, lou soulèu se fasié bas. Se fauguè bouta à chivau pèr vira li vaco. De liuen, la chato veguè l'ome s'avança dóu camargue blanc, i'espóussa davans un saquetoun de civado, l'encamba à péu, en i'avènt, proumié, vira la cordo raspihouso alentour dóu nas, pèr ié faire lou mourraioun.

Anavo e venié, en cassant, sus l'à-plan, d'uno bèstio à l'autro ; d'à cha pau, l'escarrado s'arrambavo, s'amoulounavo, s'acaminavo e, dins lou chamatan di sounaio, s'ausissié brama lou gardian :

- Oi, Tancredo ! Oi, la Loubo ! Oi, Caramèlo ! Oi ! Dóu trepa di bèstio, uno póusso fino de sansouiro s'envoulavo e s'enrousissié au rebat radié de l'errour.

Pas pèr pas, quouro, dins li sablas, aguè vira l'escarrado, Gounflo-Anguielo encapè mai la Caraco que l'esperavo de darrié li pin.

- Me countaries pas, pichoto, coume as fa pèr te veni pèrdre tant liuen ?

En rauquejant uno idèio, elo s'espliquè : èro causo eisado.

A Coudougnan, aquest vilajoun dóu Lengadò ounte se saup, an fa souco proun Caraco, soun paire èro mort, i'avié quauque tèms. Uno tanto, qu'en proumié, l'avié retirado, la mandavo aro à Seloun, à-n-un de si parènt que s'èro endrudi en chabissènt de bèstio pèr fiero. Fasié un parèu de jour qu'avié pres la davalado, mai, en fourviant à Séuvo-Riau de la man d'eici dóu Rose, de broutiero en broutiero e de draio en draio, avié vira e revira uno passado, davans que de veni pica enfin, ensucado dóu souleias, ras de Gounflo-Anguielo que gardavo.

S'èro aplanta, atubavo sa pipo, tiravo uno goulado pèr vèire veni. En s'espandissènt, aro, grand trin, la soumbrour se mantenié clarinello. Au toumba d'aquéu jour d'estiéu, un entrelus tardié d'errour variavo à l'avalido. Em' un invesible rebat, la toufour mountavo d'en terro coume de la faudo d'un four.

Gounflo-Anguielo alounguè lou bras :

- Veses, pichoto lou draiòu que coustejo, alin, la roubino. En bèn lou tenènt, sènso t'escarta, de-longo à man drecho, t'adurra sus lou grand camin. Quant te devinaras au Rose, cridaras bèn fort pèr lou barquié. Eu te fara vèire. Mancon pas li mas, de l'autro man, que se ié douno la retirado.

Mai elo bouleguè la tèsto :

- Se douno pas, dins vòsti mas, la retirado i Caraco. Li chin, en japant, me fan pòu. Dourmirai, boutas, mounte que fugue; n'ai passa d'autro quand, chatouno, anave après li caravano.

Faguèron mai ensen quàuqui pas, uno idèio ié venguè à Gounflo-Anguielo :

- E ansin, mounte souparas? Respoundeguè, tout en aubourant lis espalo :

- Ai ges de fam. Aviéu deja manja un flot de pan, quouro m'avès abéurado. E pièi, siéu bèn trop lasso pèr mai camina.

Restavo, uno idèio, à-rèire. Eu coumprenguè que s'anavo estira dins l'escur, touto souleto, aqui, au bèu mitan dis engano. Se repassè, subran, soun tèms de móussi, se reveguè, de niue coume aquesto, coucha, parié, pèr sansouiro e quàsi en dejun dempièi lou matin.

Lou trebau dóu vèntre que bramo, lou segren de l'immensitudo, tout au cop ié revenien: es un reinard, en cassant, que gingoulo long de la mar; li courli courriòu esperlongon soun quilet à la calamo; de bestiàri de touto meno vous viron à l'entour, fuson à la chut-chut dins l'espandido, s'afreiron pèr vous esglaria. Lou mendre mouissaloun, en vous dansant à ras di parpello, sèmblo d'aleja vers la luno coume un aucelas espetaclous. Sias ribla dóu lassige, la som vous giblo, mais vous retenès de dourmi, cregnènço de vèire lusi, entre de ravacioun, li bano dóu bioulas sóuvage, que vous niflo, dins la sournuro, emé soun gros boufa sourd.

Alor, sènso mai carcula, revenguè quàuqui pas à-rèire :

- Escouto, pichoto, vas veni mé iéu enjusqu'i cabano. Ensèn, manjarèn un cuié de soupeto caudo e dins l'establoun, soustado di fèbre, à toun aise, t'estiraras sus lou fen.

II

Coume dins tóuti li vastour dóu mounde, li nouvello, en Camargo, s'espandisson em' un vanc espetaclous. Dirias que, sus lou ras di sansouiro, s'acaminon sènso entrepacho, pèr l'aire libre, emé lou trelus e li resson.

Lou jour d'après que la Caraco èro arrivado, se sabié au Mas dóu Juge qu'uno femo avié passa lou lindau de la cabano. De-vèspre, li pastre dóu Pin Fourca n'en parlèron à la Jasso. L'endeman, talamen lou brut n'alenè i Santo, que lou fatour faguè lou tour liuen, pèr veni passa davans lou gardian, au mitan di bèstio.

- Salut !

- Salut !

- De-que dison, Gounflo-Anguielo, qu'as de coumpagno, aro, à la cabano? Mai Gounflo-Anguielo, en parpelejant, l'espinchè e ié respoundeguè pas. Fasié, tant-lèu, quatre jour que la chato s'encapavo aqui. Ero pas questioun que s'enanèsse.

Lou matin, davans aubo, quand se levavo pèr ana i bèstio, l'ome atrouvavo li bolo lèsto, la fiolo d'aigo-ardènt sus taulo, emé lou cafè que degoutavo dins lou grand fitre bouiènt Quand s'agandissié à l'errour, la soupo tubejavo dins li sieto e lou dourg u e t relènt, plen d'aigo douço, anavo e venié au grand èr.

La cabano èro escoubado, lou linge refresca s'eidracavo ras de la porto e ié semblavo, à Gounflo-Anguielo, qu'ansin se fuguèsse toujour fa. Soulamen, entre lou segound jour, coume elo s'alestissié pèr s'ana jaire à l'estable, éu, à soun aise, avié davera soun bernous :

- Fai bravamen trop caud pèr iéu dins aquesto cabano. Me sèmblo que dourmirai mies dins l'apaiage. Tu, pichoto, coucharas aqui. E avié quita sa bressolo à la Caraco. Vuei s'èro bouta en tèsto d'ana faire, i Santo, de coumessioun.

Li vaco, un cop renjado à l'escart di raro, garnissié soun chivau en fasènt remounta souto l'arcoun lou ple dóu couvertoun de lano, sarravo li cenglo que, sènso bloucage, s'estacon pèr de nous i levadoun. S'entenchavo, qu'emé lou tèms bas, li tavan acarnassi alentour di bèstio, sèmblon que mai glout dóu sang di chivau. Entre plega lou seden, bridè lèu-lèu e crouchetè la gourmeto; un cop dins la sello, ié cridè :

- Hòu, pichoto, que vos, tu, di Santo, que t'adugue ?

La chato mourrejè sus lou lindau emé sis iue flatié e soun péu alisca sus soun front en couquiheto. Un moumen, ansin, éu l'espinchè, pièi virè, tranquilous, de-vers lou Rose, mai en agantant lou retour, la veguè que ié sourrisié e, en boulegant la man, ié fasié de signe.

La calour tabasavo encaro proun, quand Gounflo-Anguielo, au pas gardian, agantè la grand carriero. Li bato nuso dóu chivau, à pichot cop rede e menu, trepejavon lou lis di calado. Acoustuma de-longo au large, l'animau refrenissié en coustejant lis oumbrasso, li paret bléujo dis oustau, mais l'ome, sèns s'enchaure de soun rounca, davalè e l'estaquè davans la forjo.

Proumié, fauguè s'aprouvesi à la boutigo de Casimèr ; de pebre en graniho e de cafè, uno bouito de sucre d'uno liéuro, uno grand merlusso seco, estalouirado, que semblavo uno serp voulanto.

Atenciouna, garnissié lou saquetoun qu'emé si boutoun d'os, de-longo, éu lou catrejavo à la bricolo. Pièi, en aubourant la tèsto, en vesènt, à mouloun, de galoucheto enliassado, amount, i travesso, l'idèio ié venguè de n'en pourta un parèu à la cabano.

Sènso balança, li chausiguè e, dóu tèms que lou boutiguié emé sa fourcolo li daveravo, faguè dinda la mounedo sus lou taulié :

- Es uno coumessioun que m'an fa faire...

En sourtènt de la boutigo, mai que mai, se sentié countènt. Lou soulèu, de-vers lou l a rg, davalavo alin sus lou Rose. Quàuquis ome, un cop soun som acaba, s'anavon rebala long de la mar.

- O Gounflo-Anguielo! E aquéli bèstio, manjon? -Tant que podom -Te veson pas souvènt, à la vilo !

- Mai, hòu, ié venguè un autre que, fasié uno passado, alucavo li galocho flamo novo, es dounc verai que recates uno femello dins ta cabano dóu Grand Radèu ? Faguè coume s'entendié pas, bretounejè Òau plesiÓ e tenguè sa routo. Se sentié coume s'un gros pes, en ié picant dessus à la subito, ié cargavo lis espalo emai li ren.

Lou chivau, bèn estaca, pèr lou moumen, se tenié tranquile. En virant la carriero, à gaucho, Gounflo-Anquielo intrè vers lou bouchié.

- Bonjour en tóuti, voudriéu dos coustèlo de móutoun.

La bouchiero que penecavo, aubourè la tèsto; la mouscaio, nèblo, vounvounè dins la fourtour di carnasso.

- Avès pas pòu dóu soulèu, vautre, li gardian !

Entre-dourmido encaro, s'escarrabihavo, afeciounado, manejavo lou móutoun dedessout lou velet rouge.

- Vesès, aquéli mousco, que pudentarié! E vòsti vaco, soun gaiardo? Tant coume aurian besoun d'un bon pluejas pèr lis erbo... A prepaus, venguè risouleto, dison que nous farés lèu tasta li dragèio de la noço.

Ragagnous, éu rebequè :

- Dison, qu'à Bèu-Caire, i'avié un devinaire que fasié parla lis ase. Paguè sa viando e partiguè en fasènt peta la porto. S'entournavo vers soun chivau. Uno idèio se fourmavo en s'encarant dins sa tèsto e lou butavo. Zóu, zóu, vitamen, que virèsse au large emai au grand èr. Se fuguèsse pas la crento, pèr carriero, au bèu mitan dóu vilage, tant, en abrivant, aurié parti. Pèr s'agandi, aquest cop, remountarié pas à la barco, mai quauqe douanié ié farié proun passa lou Rose à la bouco dóu Grau d'Ourgoun.

En agantant lou carreiroun de la plajo, s'embrounquè mai en de peissounié.

- O Gounflo-Anguielo !

- Salut! Salut! E, m' un cop rede, talounejè soun chivau.

Lou Narbounés que s'èro aboulega sus la mar, boufavo sus soun front barra à cop d'alenado. Aquéu fres ié fasié de bèn. Sentié lou soufle fin ié frisa lou coui, ié ventoula tout lou pitre e lis espalo, fusa sout l'espés dóu velout, long de si cambeto meigrinello. Acò ié venié coume uno oundado qu'en i'ameisant tout lou cadabre, couchavo lou fiò de soun sang.

En arrivant au Grau d'Ourgoun, mai pausa, garniguè sa pipo. Dins lou tramble de l'èr, d'à cha pau, se vesien veni li vèlo pounchudo di tartano; d'aquesto ouro, li barco de la plajo restarien gaire pèr prèndre la mar. Ras, uno escarrado de marsouin fusè, à-boumb, en s'entrejougant, dins l'aigo dóu grau esbléugissènto.

Quiha dre, mé la man pèr copo-vènt, bandiguè un cop de voues pèr dessus lou Rose.

- Houhou !

Sus la ribo d'eila, raplot dins soun carramen, lou posto de la douano s'estalouiravo, emé sa bastisso blanco qu'uno baragno de blu mé de tamarisso l'encenturavo.

- Houhou !

L'ome que pareiguè en cors de camiso, eilalin, mau-grat l'oumbrino dóu képi que ié retoumbavo sus l'auriho, Gounflo-Anguielo lou couneiguè proun. Quant de cop, tóuti dous, emé Ferren, avien-ti pas, enfant, batu pèr mas e pièi, barbèu, plus tard, i bano dis anoubloun, fa sarci si culoto dins li ferrado. De lou vèire veni sus sa barco, en nadant de galis dins lou courrènt, couchavo, à la perfin, touto sa lagno. Quand la sello fuguè embarcado, engasèron lou chivau. Venié à pouncho de seden, boufavo, en s'esbroufant dous giscle de grumo e, de l'esquino mouvedisso enjusqu'au coutet que, pèr moumen, l'aigo lou tapavo en plen, au soulèu coume uno bestiasso eiguèstro.

D'à-poupo, à cha boumbido, s'eneja si narro. Lou gardian charravo di vaco, di secaresso qu'arrouinavo lou pa•s. Mai, en arrivant douanié lou recoupè.

Vas veni béure un cop emé nautre, disié Ferren. Aquelo empegarié que Gounflo-Anguielo passèsse au Grau d'Ourgoun sènso que touquessian lou vèire. Mai l'autre bataiavo.

Noun, noun, vai, quand te lou dise, vuei, ai pas lou tèms.

Sus lou chivau trempe, lèu-lèu bandissié la sello, escarteiravo li branco de la couviero e l'aigo vivo, à degout, regoulejavo long dóu cren.

- Un carguet de verdalo, anen, em' un pessu de sirop; que i'a rèn de tant bon pèr te coupa la sèt e escounjura li fèbre. -Noun, noun, vai, gramaci parié; sara pèr un autre cop.

Groupè la creniero, cougnè sa sabato dins lou gros estriéu de ferramento. Adeja gratavo camin, quand la voues de Ferren ié ressounè de darrié, aspro e mourganto.

- O Gounflo-Anguielo ! Se vos que te baie un counsèu, es de t'avisa di Caraco !

Jamai de sa vido, avié, sus quau que fugue, auboura la man, mai ié venguè idèio de davala, de parti sus lou douanié, de i'enclóuta, mé li poung, si gautasso roujo e si gros iue. Un neblun qu'afousquissié tout, aro, à son entour, s'espandissié. Avié plus ges de goust au clarun de l'èr, au fum de sa pipo, au fres de l'errour que toumbavo long de la mar.

Sènso rèn respondre à Ferren, seguissié en tenènt sa v“o. Aro, coustejavo la plajo esterlo clafido de mountiheto e de panicaut. Au balans dóu pas, que soun saquetoun lou macavo un pau, intrè soun det souto la courdeto, e tant-lèu ié semblè que lou pes di galocho, tout-d'uno en se fasènt grèu, ié cargavo soun coui que s'enregouissié, l'anavo barrula, lou cabussa dóu chivau en terro.

III

Pempièi qu'avié tourna di Santo, Gounflo-Anguielo quincavo plus.

Intravo e sourtié, fasié soun trin à l'acoustumado, emé l'usso frounsido e li bouco barrado entre si moustacheto. Eu, deja que proun pau-parlo à soun biais, revenié à l'ouro di repas, emplissié sa sieto e manjavo.

Mai, aquéu jour d'aqui, la chato que ié tenié plus , ié faguè en vuejant la soupo :

- Avalas vosto pourcioun caudo, que vous desjalara lou góusié.

Ié braquè sis iue de dessus em' un tau revès di brego, qu'elo s'arrestè de rire e, proun nèco, ié demandè :

- De-que vous pren, aro, ansin, de plus rèn dire? Em' un grand cop de poung, esbrandè li vèire sus la taulo.

- Ai, que forço gènt farien miés de teni sa lengo e que i'a, sus terro, de bèu pourcas, que lou tron de Diéu li cure !

Aquéu sacrebiéu, aquéu fiò de bouco, après tau mutige, en fin de comte, lou soulajavo.

Semblè, uno passado, que sounjavo en quauco-rèn mai, en fissant amoundaut, bèn liuen, pièi reprenguè em' uno voues asouplido :

- Jamai tu ié sies anado, i Santo, pichoto ?

Nàni, elo jamai i'èro anado, mai sa tanto, i fèsto de Mai, i'avié adu uno medaio que toujour la pourtavo em' elo. Entre dous boutoun, plantè soun det, tirè la beloio, faguè lusi un pichot cantoun de pèu moureto. I'avié tant de tèms que ié fasié gau lou pelerinage! Disien qu'acò èro tant bèu, aquelo davalado di caisso au mitan di cire e aquelo proucessioun de la Barco sus la plajo, que lou Sant Bras, tóuti lis an, ié recoumènço lou miracle de la mar.

Escoutavo, disié de o en cabassejant, s'esparpaiavo au coumplet. Quand agantè soun bastoun pèr ana i bèstio, elo l'ausiguè que siblejavo. Coume venié de faire sa pauso à l'oumbro di pin, regardè se si vaco avien feni de chauma. Quàuquis-uno restavon d'aplantado, sènso branda, au mitan de la sansouiro, mai la plus grosso escarrado avié vira vers li bos; alentour, se vesien li vedeloun entredourmi après sa tetado.

Emai lou soulèu encaro fuguèsse aut, lèu se faudrié auboura, entre que l'embat alenarié e mena li bèstio, pèr claus, prèndre soupado. Em' un souspir, enaussè si couide, s'estirè d'aise, se revirè.

Quauco-rèn de clar, en lusissènt, pounchejavo alin dóu coustat d'aut e semblavo que s'avançavo. Acò se creissié de pau à pau, anavo, fusavo sus la sansouiro, blanquinous e mouvènt coume uno vèlo. Quauque cavalié, proubable, quauque gardian virant sus li clavo d'uno bèstio esmarrado e que se n'en venié entreva i cabano dóu Grand Radèu; d'aquesto sesoun, emé li courso, de biou escapa n'en mancavo gaire.

Entre-auboura sus si geinoun, emé sa man drecho, Gounflo-Anguielo paravo sis iue. O, acò èro bèn un gardian. En plantant alin sa visto tant que poudié, cercavo de lou counèisse. Espinchavo lou davans dre, la traco nervihouso e linjo, lou bras, qu'en retoumbant, mantenié l'aste dóu long ferre à l'estriviero.

Lou chivau, mounta emé biais, s'enanavo au pas, gai, s'esbrouEavo, espóussavo au soulèu sa creniero. Ansin, quau èro aquéu? Res, pèr bèn dire, n'avié mai l'ande de mèste Reinaud. Alor, pèr se leva lou doute, ié partiguè à l'endavans.

- Siés aqui proun esperluca, disié lou baile, o Gounflo-Anguielo. Es pamens facile. Venèn d'arrenta au Queilar la palun de Mejano e, estènt qu'eici ti bèstio bramon de la set, à-niue encaro se ié vai passa darrié pèr li mena sus soun pa•s nòu. Anèn, as feni ta pauso. Pèr pas foula li vedèu, caminarèn mé lou fres, au clar de luno e, s'acò vai à pau pres, se devèn, davans jour, alounga, tranquile, entre-mitan li vigno dóu mas de Bourry.

Un moumen après, Gouflo-Anguielo rambavo si bèstio. La calour ensucavo encaro mai que li jour d'avans; de nivoulas escur, dempièi lou tantost, à soulèu coucha, radavon sus la largado. Avié encamba soun chivau à péu e tóuti li dire de Reinaud, au meme cop, ié vounvounavon dins la tèsto. D'un clar à l'autre, couchavo li bèstio à la trèino, e; gorjo lou noum di vaco e picavo sus li mato.

- Oi, Liouno! Oi! Caieto! Oi! En fasènt peteja si bouco, esfraiavo li vechinant sa co, mascara, tabouscavon, darrié si maire.

Fauguè, au large, recounèisse lou capitau. Recoumtavo emé lou det, s'embourbouiavo dins aquéu mouloun d'esquino negro e de bano que boulegavo, au mitan d'aquelo vacaio que virejavo sus plaço emé li vedèu.

- Quaranto-uno, quaranto-dos, quaranto-tres...

Uno enmascacioun lou tenié, lou destournavo, entremesclavo li noumbre e, tres cop à la filado, ié fauguè recoumença.

Aro, revoi que mai, Gounflo-Anguielo s'entournavo au Grand Radèu. Lou soulèu dardaiavo encaro, mai lou tèms s'èro mes au gai. Li niéu que, de-vèspre en partènt, à l'errour intrado s'amoulounavon, avien creba au bèu mitan de la niue. En s'envenènt au pas gardian, se repassavo lou marrit cop d'estirado. Tant, lèu la luno amagado pèr la chavano, avié plus resta que l'escur, espessi que mai entre lis uiau. Au giscle de l'entre-lus, assajavon de se recounèisse, gardavon dins sis iue, pèr s'adraia, la vesioun, tout bèu-just, de la sansouiro, dóu cèu enfiouca, di bèstio tabouscant dins l'endoulibre.

Eron gaire, em' un tèms ansin, dous cavalié alentour d'uno escarrado. Reinaud, lou mai souvènt, gardavo lou davans e Gounflo-Anguielo, tant que n'en poudié, tenié de large, sus li coustat fasié cueisso, se bandissié dins li valat, dins li baisso tant-lèu pleno ount descapon li bèstio en patusclant. Entre-mitan li trounado, sa voues douminavo lou trin di sounaio emai di bram :

- Ha, ha!... Oi!... ha, ha !

L'aigo en regoulant sus lou cuer, dins la sello founso, ié coulavo à fiéu dins li soulié, long di cambo. Ié fasié pas cas. Basto la terro entre-secado poumpèsse l'eigage coume soun bernous. E tant-lèu partié en bramant, en repassant li coustat bas dins lou sourne, en sautant li ribas à-boumb, emé soun chivau que se recassavo di quatre pèd dins li bachas de gatiho.

A jour neissènt, sus lou levant sour, encaro d'estras de niéu rebalavon, mai lou clarun d'aubo que blanquejavo marcavo la fin dóu revés. A cha uno, mèstre Reinaud avié repassa li bèstio e, estènt que dins lou bourboui de la chavano, de-founs n'avié ges esquiha, risoulet, s'entre-courbè sus sis estriviero.

- Digo, camara, nòsti dous chivau, es de crèire, aquesto niue, qu'auran pas aganta li rampo. Anen, zóu, avans, aro e, se toun pouchoun es pas trop bagna, baio toun taba, que frise uno cigareto.

En s'entournant au Grand Radèu, Gounflo-Anguielo se repassavo tout acò. Sus lis engano, lou pluejas avié lava la flour grisasso e, dins lou ras ount, pas pèr pas, chasco clavo fasié sa traço, lou salanc se vesié plus blanqueja.

Coume venié d'arriba soun chivau, lou baile, la vèio, sus lou vèspre, i'avié di :

- D'abord que te vaqui pausadis, poudras bèn, deman de matin, cengla ta sello e t'agandi i cabano. Lou tèms de la niue passado dèu avé bouta d'aigo de-pertout. Te faudra repassa li trau d'abeurage e, dins la cour, pedassa lis embarrage. Au proumié jour, te menaren uno escarrado de biòu de coumbat.

Avié parti, mai que mai countènt, pèr raport à la Caraco.

La Caraco ? Soungè, tout d'uno, i peissounié di Santo, à la bouchiero, au gros douanié Ferren. Se levè la pipo di bouco e, vióulènt, ras dóu chivau, bandiguè Ôno jaisso. La Caraco? Rèn qu'elo souleto valié mai que tóutis ensèn. E coumprenié plus, aro, voulountous coume se sentié e requinquiha dins sa sello, que si dire, l'autre jour, l'aguèsson ansin maucoura, qu'aguèsse tourna tant aclapa, long di mountiho dóu Sóuvage.

La chato, de-segur, aurié bèn tengu comte di remarco qu'éu i'avié fa à la precipitado avans de parti. Avié, pièi la clau dóu placard emé de viéure pèr la semano, la gerlo èro pleno de bono aigo.

Emé l'alo de soun capèu un pau retoumbado sus lis iue, se poudié pas teni dóu rire. Tant coume anavo èstre nèco de lou vèire tourna tant lèu! Ai, qu'èro brave de rintra sèns trouva la cabano vuejo, de s'asseta, en arrivant, davans li vèire lest, lou vin de la boutiho e la taulo garnido.

I'avié uno passado, deja, que destacavon, alin, menudo e mai 1indo, dins l'aire leva: la grosso, proumié, que se ié restavo, emé soun cresten et sa paret en crespi touto ablanquido de la caud fresco; l'estable que, sus si coundorso, pourtavo un cuvert de sagno; la darriero, enfin, la mai retapado, que se ié recatavo li rabasto, la pasturo emai lou vin e, qu'emé sa culato redouno virado d'un coustat d'aut, semblavo, de liuen, moutudo e basso counié.

Plan-plan, caminavo. En sentènt s'avança la grpio, lou chivau niflavo vers lis estang, endihavo, tiravo à cop sus lou mors.

Gounflo-Anguielo, tourna, s'èro, mai bouta à sourrire.

Quàuqui pas mai e, tant-lèu passa la roubino, anavo vèire dóu proumié retour, lou brun carage mourreja dins l'escur badant de la porto. Mai la porto s'alandè pas; à soun soun crid, rèn respoundeguè. La chato, proubable, avié sourti d'abord que la clau s'encapavo aqui, ras dóu lindau, aloungado sout la queirado. Mounte diàussi, ansin, poudié vira? Tout en estacant soun chivau, carculavo, mandavo, desavia, de cop d'iue à soun entour. Belèu qu'en lou vesènt veni, dins lou celié, pèr lou badina, s'èro amagado ?

Mai aqui, tambèn, tout èro en ordre ordre li courau rouge, en fiela, à paquetoun, amoundaut, se balançavon, la merlusso seco e li saucisso restavon rejouncho souto souto soun coui de boutiho, bèn parado dóu ratun. En tafurant ;, s'embrounquè is estivau penja aqui emé li brido e li sello.:D'à-genouioun, pèr ié vèire mies, entredurbiguè la caisso de la civado. Pas rèn. Tant soullet, ansin à la calamo, de pau à pau se sentié que mai atransi.

Mau-grat que si geinoun ié petèsso, de l'estirado, escalè sus l'agachoun planta ras de la porto pèr teni d'à-ment lou bestiau. Sus l'espigoun d'en aut, se quihè, se gounflé li bouco, sounè en tenènt soun crid :

- Houhou !

Tant liuen que poudien ana sis iue, rèn mai se vesié que l'oundado dis engano, li radèu escur de la Pinedo, la mar tranquilouso e bluio enjusqu'au toumbant dóu cèu. Pas rèn de viéu, en-liò franc d'un cop de gabieto pesqueirolo escampihado long dis estang. Proun desvaria, dóu cop, rintrè mai dins la cousino. D'un cantoun à l'autre, leissavo vira sis iue. Sus la post, bèn refrescado, s'amoulounavo la teraio rousso, lou sòu de terro s'èro escouba, lou fitre estama lusissié à l'escuresino. Mai en-dessus de la taulo, un tros de papié estrange, uno espèci d'escritèu ié piquè enfin à la visto. Ero un saquet de boutigo, clava pèr lou cantoun à la paret e mascara de bout en bout emé de letrasso de carboun. Li man placado sus la plancho, em' i cambo un frejoulun d'ànci, Gounflo-Anguielo legissié penousamen, à cha uno deschifravo aquéli rego d'escrituro fèro que semblavon s'afoudra l'uno sus l'autro e, davans, ié fantaumeja.

M'envau. Parte. Gramaci. D'à cha pau, éu coumprenié. Avié parti la Caraco. Pèr de-que ? Mounte anavo ? D'acò, se n'entrevavo pas. Jamai aro, la veirié plus. Uno pouisoun i'empastavo li cervello, fasié vounvouneja soun sang.

- Gounflo-Anguielo, siés mai soulet !

Tau coume se parlo dins de fèbre, avié douna d'ande à sa voues. E pièi, restè aqui, esbafia, emé si dous poung cougna i pòchi. Sèns bèn saupre de mounte viravo, pamens, avié sourti di cabano. D'aise, coustejavo la roubino en fasènt rebala si pèd. E, tout d'uno, sus lou dougan, emé si taloun mousqueta de la fango seco, desvistè li dos galocho que la chato avié, fau crèire, quita sus lou germe avans de parti. Soun batage en cuer espés, au clarun, se presentavo, trelusènt encaro e flame nòu. Mai l'idèio de l'ome èro pas aqui. En lis espinchant, se repassavo lou retour di Santo, lou neblun que i'avié sourti sus la plajo lou saquetoun de telo que, tant grèu, ié tiravo lou coui au Grau dóu Rose. Un gros refoulèri ié venguè. Se courbè, rabaiè li galocho pèr sòu e, en aussant lou bras, dóu mourbin, li bandiguè dins la roubino,

I'aguè, cop sus cop, de saut de granouio, lou sagnas fresiguè dins lou revòu. Uno aigo respousquè tant rede sus lou gardian, que se sentiguè i bouco lou fres dóu regiscle.

Uno di galocho, tant-lèu, avié pica dins la bolo, noun se vesié plus. Mais l'autro, de reviroun, nadavo coume uno barco perdudo e dansavo en chasque andaioun.

L'errour venié.

Aro, pèr lou pa•s desert, s'entendié plus ni bram de bestiau ni dindamen de sounaio. S'ausissié rèn mai, de-pertout, que lou zinzin aisse di mouissalo espelido à mouloun de l'eigassado.

Un grand galejoun, emé si cambo estirado, bandiguè, amount soun crid tristas: Mouah!

Alor Gounflo-Anguielo, la tèsto dins si man, se leissè ana sus la dougo e la luno, de long-tèms avié tremounta la Pinedo, qu'encaro n'avié pas branda.